« اعتماد» در گفت‌وگو با كارشناسان بررسي كرد
پيام راهبردي پزشكيان از باكو تا قفقاز
محسن پاكآيين: ايران و آذربايجان نقش كليدي در ايجاد ثبات و همكاري‌هاي استراتژيك در قفقاز جنوبي دارند
رحمان قهرمانپور: طرح ابتكاري ۳+۳ پيشنهادي ايران مي‌تواند بسترساز صلح و ثبات در قفقاز جنوبي باشد
حديث روشني
مسعود پزشكيان، رييس‌جمهور كشورمان روز دوشنبه 8 ارديبهشت ماه سال جاري به دعوت همتاي آذربايجاني در راس هياتي بلندپايه تهران را به مقصد باكو ترك كرد. سفري كه ناظران مدعي‌اند مي‌تواند آغازگر فصلي حساس و راهبردي در مناسبات ايران و جمهور ی آذربايجان در مقطع كنوني قلمداد شود. در همين حال حضور تنی چند از مقام‌هاي دولتي، نمايندگان بخش خصوصي و استانداران چهار استان شمال غربي ايران در اين سفر، نشان از ديپلماسي همه‌جانبه تهران جهت تعميق همكاري‌ها با جمهوري آذربايجان دارد، چراكه اين سفر در بازه زماني انجام مي‌شود كه قفقاز جنوبي به ميداني براي رقابت فشرده ميان بازيگراني چون روسيه، تركيه، چين و اتحاديه اروپا بدل شده و تهران نيز تلاش دارد با بهره‌گيري از ظرفيت‌هاي عظيم ژئواستراتژيك و انرژي خود، جايگاه خود را در ميانه اين تحولات بازتعريف كرده و برجسته‌تر نمايد. در همين راستا توسعه پروژه‌هاي مشتركي چون كريدور بين‌المللي شمال-جنوب، اتصال راه‌آهن و جاده‌هاي آغبند-كلاله، احداث پل‌هاي استراتژيك بر رودخانه‌هاي مرزي و همكاري‌هاي گسترده در زمينه انرژي‌هاي برق‌آبي، بخشي از تلاش‌هاي دو كشور براي تقويت پيوندهاي اقتصادي و افزايش نقش خود در شبكه‌هاي ترانزيتي منطقه است. از طرفي رشد ۳۲درصدي تجارت دوجانبه در سال ۲۰۲۴، افزايش قابل‌توجه حجم حمل و نقل باري و برنامه‌ريزي براي رساندن حجم مبادلات سالانه به ۱۰ميليارد دلار طي پنج سال آينده، شواهدي از عزم مشترك تهران و باكو براي عبور از چارچوب‌هاي سنتي و حركت به سوي همكاري‌هاي راهبردي‌تر است. همزمان گروهي از ناظران بر اين باورند در شرايطي كه اختلافات مرزي ميان آذربايجان و ارمنستان بر سر مساله زنگزور همچنان حل‌نشده باقي مانده، ايران نيز مي‌تواند با حضوري فعال در معادلات قفقاز جنوبي نقش تعيين‌كننده‌اي در شكل‌دهي به نظم جديد منطقه‌اي ايفا كند. از اين رو سفر آقاي پزشكيان به باكو در چنين فضايي، فرصتي طلايي براي تثبيت اين نقش و گشودن افق‌هاي تازه‌اي در همكاري‌هاي اقتصادي، انرژي و ترانزيتي ميان دو كشور به شمار مي‌رود؛ مسيري كه نه تنها منافع ملي ايران را تامين خواهد كرد، بلكه مي‌تواند به عاملي موثر در ارتقاي ثبات و شكوفايي منطقه‌اي نيز بدل شود. در همين راستا روزنامه اعتماد با هدف ارزيابي و بررسي ابعاد مختلف سفر مهم رييس‌جمهور كشورمان به جمهوري آذربايجان با محسن پاكآيين، سفير اسبق ايران در آذربايجان و رحمان قهرمانپور، تحليلگر مسائل بين‌الملل گفت‌وگو كرده است. پاكآيين در گفت‌وگو با «اعتماد» ضمن ابراز خوشبيني از نتايج سفر آقاي پزشكيان به باكو بر اين باور است كه ايران نقش تعيين‌كننده‌اي در برقراري و تقويت صلح امنيت منطقه داراست و اين سفر نشان‌دهنده اراده جدي تهران براي تقويت روابط با همسايگان، به ويژه آذربايجان است. اين در‌حالي است كه قهرمانپور ضمن تاكيد بر پيچيدگي معادلات حوزه قفقاز به «اعتماد» گفت ايران بايد از فرصت‌هاي همكاري با كشورهاي منطقه‌اي بهره‌برداري كند تا
در راستاي تقويت جايگاه خود در قفقاز جنوبي گام‌هاي موثري بردارد.
مشروح گفت‌وگو را در ادامه مي‌خوانيد:
محسن پاكآيين: سفر پزشكيان به باكو
نشانه اراده جدي دولت چهاردهم براي تقويت روابط راهبردي با همسايگان است
محسن پاكآيين، سفير اسبق ايران در آذربايجان، در پاسخ به سوال «اعتماد» مبني بر چرايي اهميت سفر رييس‌جمهور كشورمان به باكو در مقطع كنوني گفت: سفر دكتر پزشكيان به جمهوري آذربايجان نشان‌دهنده اراده جدي دولت چهاردهم براي تقويت روابط راهبردي با همسايگان است. در اين ميان، آذربايجان به عنوان يكي از مهم‌ترين همسايگان جمهوري اسلامي ايران در منطقه قفقاز جنوبي، جايگاه ويژه‌اي دارد. به باور پاكآيين، اشتراكات ديني، مذهبي، فرهنگي، تاريخي و حتي زباني ميان دو كشور، ظرفيت‌هاي فراواني براي توسعه همكاري‌هاي دوجانبه فراهم كرده است. اين همكاري‌ها در حوزه‌هاي متعددي همچون مسائل درياي خزر، امنيت منطقه‌اي، مقابله با تروريسم، قاچاق مواد مخدر، قاچاق انسان و جرايم سازمان‌يافته قابل تعريف است؛ موضوعاتي كه اهميت روابط تهران و باكو را بيش از پيش نمايان مي‌كند. پاكآيين در ادامه به «اعتماد» گفت: به دليل اين سطح از اشتراكات و روابط است كه با وجود برخي اختلافات، ايران با صبر، خويشتنداري و مديريت هوشمندانه موفق شد اين چالش‌ها را پشت سر بگذارد و مسير مثبتي در روابط دوجانبه شكل دهد. نشانه‌هاي اين روند مثبت را مي‌توان در برگزاري كميسيون مشترك اقتصادي ايران و آذربايجان در باكو -حدود چهار هفته پيش با حضور فرزانه صادق، وزير راه و شهرسازي- مشاهده كرد كه نشان داد فرآيند مراودات ميان تهران و باكو در مسير مثبتي قرار دارد. اين ديپلمات پيشين كشورمان در ادامه گفت‌وگو با «اعتماد» تاكيد كرد: سفر دكتر پزشكيان به عنوان رييس‌جمهور ايران به باكو، اهميت ويژه‌اي دارد؛ به ويژه آنكه در طول دولت‌هاي سيزدهم و چهاردهم، اين نخستين سفر رييس‌جمهور ايران به آذربايجان به شمار مي‌رود. لذا اين سفر مي‌تواند زمينه‌ساز سفر متقابل الهام علي‌اف، رييس‌جمهور آذربايجان به تهران نيز باشد و به تبع آن زمينه براي توسعه روابط دوجانبه و چندجانبه ميان ايران و جمهوري آذربايجان فراهم خواهد شد. پاكآيين در ادامه خاطرنشان كرد: خوشبختانه آقاي پزشكيان در شرايطي عازم باكو شدند كه با پايان جنگ سي ساله ميان ارمنستان و آذربايجان و حل مناقشه قره‌باغ، اكنون شرايط جديدي در منطقه حاكم شده است. طرفين تماميت ارضي يكديگر را به رسميت شناخته‌اند و اين تحولات، فرصت مناسبي براي استقرار صلح و امنيت در منطقه فراهم آورده است. در چنين فضايي، همكاري‌هاي ايران و آذربايجان به ويژه در بازسازي مناطق آزادشده و در حوزه‌هاي تجارت، حمل و نقل و انرژي، مي‌تواند بيش از پيش گسترش يابد و به مرحله عملياتي برسد. سفير اسبق كشورمان در باكو در پاسخ به ديگر سوال «اعتماد» مبني بر ارزيابي نوع بازيگري اسراييل و تركيه در آذربايجان همزمان با تلاش‌هاي تهران در راستاي تقويت نفوذ خود در باكو گفت: توجه داشته باشيد كه جمهوري اسلامي ايران در چارچوب سياست تقويت روابط با همسايگان، به ويژه در منطقه قفقاز، رقابتي با ديگر بازيگران ندارد و مبناي رويكرد خود را بر همكاري و تعامل گذاشته است. به باور پاكآيين، به همين دليل تهران باني ابتكار عمل نشست «۳+۳» شد؛ ابتكاري كه سه كشور منطقه گرجستان، آذربايجان و ارمنستان را با سه بازيگر ديگر ايران، روسيه و تركيه گردهم مي‌آورد. ديپلمات پيشين كشورمان در ادامه تاكيد كرد: ايران ترجيح مي‌دهد كه حضورش در قفقاز از مسير همكاري محقق شود، زيرا باور دارد رقابت‌هاي غيرسازنده، درنهايت به زيان تمام كشورهايي كه در قفقاز منافع دارند تمام خواهد شد. بر اين مبنا، جمهوري اسلامي همواره به دنبال نوعي همكاري با كشورهاي اين جغرافيا بوده است. در اين ميان، تركيه به عنوان يك كشور دوست و همكار مي‌تواند نقش فعالي ايفا كند. سفير اسبق كشورمان در باكو خاطرنشان كرد: ما نيز مي‌توانيم مراودات خود را با آنكارا توسعه دهيم. هم‌اكنون نيز همكاري‌ها و اجلاس‌هاي سه‌جانبه ميان تركيه، آذربايجان و ايران در جريان است؛ چه در سطح وزراي امور خارجه و چه در سطح روساي جمهور. لذا نگاه تهران به اين همكاري‌ها، نگاهي مبتني بر مشاركت و همكاري است. از نظر پاكآيين، البته برخي رسانه‌ها در تركيه، جمهوري آذربايجان و حتي ايران، نسبت به روابط سه‌جانبه تحليل‌هاي منفي يا ترديدآميز ارايه مي‌دهند. در اين ميان، نقش رسانه‌هاي وابسته به رژيم صهيونيستي در فضاسازي منفي قابل‌توجه است. با اين وجود، خوشبختانه دولت‌هاي ايران و آذربايجان هوشيار هستند و دو كشور بدون توجه به اين فضاسازي‌ها، مسير توسعه روابط خود را ادامه مي‌دهند. سفير اسبق تهران در باكو در پاسخ به سوال ديگر «اعتماد» مبني بر چگونگي بازيگري ايران در حوزه قفقاز جنوبي با وجود فعل و انفعال‌هاي بازيگران ديگري چون روسيه، تركيه و چين، بالاخص در مسير كريدور زنگزور گفت: در ميان كشورهايي كه نام برده شد، جمهوري اسلامي ايران بيشترين ظرفيت را براي همكاري با جمهوري آذربايجان داراست، چراكه ايران همسايه بلافصل جمهوري آذربايجان است. ما داراي چهار مرز زميني و سه مرز دريايي هستيم. يكي از مهم‌ترين مولفه‌هاي همكاري دو كشور، موضوع حمل‌ونقل و ترانزيت است؛ ايران همواره نقش پل اتصال قفقاز به اروپا و آسيا را ايفا كرده و هيچ‌گاه مسيرهاي مواصلاتي را مسدود نكرده است. پاكآيين در ادامه گفت‌وگوي خود با «اعتماد» تاكيد كرد: در طول جنگ سي ساله قره‌باغ، هم ارمنستان و آذربايجان و هم تركيه از مسيرهاي ايران براي دسترسي به قفقاز و درياي سياه استفاده كردند و از طرفي براي دسترسي به بنادر جنوبي ايران در خليج‌فارس، مسيرهاي ايران مورد استفاده قرار گرفته است. همچنين مسير زميني جمهوري آذربايجان به نخجوان را طي اين سال‌ها مسدود نكرده‌ايم.
سفير اسبق ايران همچنين خاطرنشان كرد: اخيرا نيز باتوجه به عدم توافق آذربايجان و ارمنستان بر سر مساله زنگزور، تهران موافقت كرد جمهوري آذربايجان براي اتصال به نخجوان از مسير ايران و با احداث يك خط‌آهن اين خواسته را تامين كند. اين توافق مهم با ايران، عملا مساله كريدور زنگزور را كه مي‌توانست منشا ناامني در منطقه باشد، از دستور كار مذاكرات صلح ميان آذربايجان و ارمنستان خارج كرد. پاكآيين در ادامه به «اعتماد» گفت: علاوه بر ترانزيت، حوزه تجارت نيز زمينه‌هاي فراواني براي همكاري دو كشور فراهم كرده است. جمهوري آذربايجان، كشوري در حال توسعه و در مرحله بازسازي است و نياز گسترده‌اي به مصالح ساختماني، خدمات فني و مهندسي و كالاهاي مختلف دارد. ايران مي‌تواند نقش محوري در تامين اين نيازها ايفا كند و در عين حال بخشي از نيازهاي وارداتي خود را از طريق آذربايجان تامين كند. به باور اين ديپلمات پيشين كشورمان، در حوزه انرژي نيز، همكاري‌هاي مهمي ميان دو كشور در جريان است. ايران و آذربايجان در زمينه سوآپ گاز ميان باكو و نخجوان و همچنين همكاري‌هاي درياي خزر داراي منافع و توافق‌نامه‌هاي امضا شده هستند. پاكآيين در بخش پاياني گفت‌وگوي خود با «اعتماد» تاكيد كرد: در مجموع، ميزان مرزهاي مشترك، اشتراكات همكاري و اعتمادي كه ميان تهران و باكو شكل گرفته، ايران را در شرايطي منحصر به فرد قرار داده است؛ ظرفيتي كه هيچ‌يك از ديگر بازيگران منطقه‌اي دارا نيستند. اكنون تنها كافي است كه دو طرف با هوشمندي، با گفت‌وگو و برنامه‌ريزي، حوزه‌هاي همكاري را شناسايي كرده و به طور عملياتي توسعه دهند.
رحمان قهرمانپور: سفر پزشكيان به باكو
فرصتي براي تقويت نقش ايران در معادلات پيچيده قفقاز است
رحمان قهرمانپور، كارشناس مسائل بين‌الملل، در پاسخ به سوال «اعتماد» در باب تاثير و نتايج سفر رييس‌جمهور كشورمان به جمهوري آذربايجان و احتمال حل مناقشات ميان باكو و ايروان با لحاظ كردن همصدايي ايران و ارمنستان گفت: درخصوص وضعيت فعلي آذربايجان و عدم تمايل اين كشور به صلح مي‌توان گفت كه به واقع، باتوجه به برتري نظامي و سياسي كه آذربايجان نسبت به ارمنستان دارد، طبيعي است كه تلاش مي‌كند از اين موقعيت حداكثر بهره را ببرد و بيشترين امتيازات ممكن را كسب كند. به باور قهرمانپور، امتيازاتي كه تاكنون از سوي آقاي پاشينيان، نخست‌وزير ارمنستان، داده شده نيز باعث شده تا باكو به اين نتيجه برسد كه مي‌تواند امتيازات بيشتري مطالبه كند. پيش‌تر، جمهوري آذربايجان خواستار رفع دو خواسته اساسي بود؛ نخست، لغو شكايت‌هاي حقوقي متقابل دو كشور در مجامع بين‌المللي و دوم، پايان ماموريت گروه‌هاي ناظر صلح اروپايي مستقر در مرز ارمنستان و آذربايجان كه موارد نقض آتش‌بس را گزارش مي‌دادند. ارمنستان با هر دو درخواست موافقت كرده است. قهرمانپور در ادامه گفت‌وگويش با «اعتماد» تاكيد كرد: در اين شرايط، آذربايجان براي پيشبرد توافق نهايي صلح، اعلام كرده كه فعلا موضوع كريدور زنگزور را از دستور كار خارج مي‌كند تا حل اين مساله به گفت‌وگوهاي دوجانبه آتي موكول شود. با اين حال، باكو دو مطالبه ديگر را نيز مطرح كرده است: اول، انحلال گروه مينسك كه پيش‌تر براي حل بحران قره‌باغ تشكيل شده بود و دوم، تغيير قانون اساسي ارمنستان و پس گرفتن هرگونه ادعاي مالكيت بر قره باغ. اين تحليلگر مسائل بين‌الملل در ادامه خاطرنشان كرد: درخصوص مورد اول يعني انحلال گروه حل بحران مينسك، ارمنستان مخالفتي جدي ندارد، اما درباره تغيير قانون اساسي، ايروان بر اين باور است كه تغيير قانون اساسي فرآيندي زمان‌بر خواهد بود، چراكه جناح مقابل پاشينيان با تغيير قانون اساسي مخالف است. لذا ديدگاه‌هايي كه اخيرا ارمنستان مطرح كرده اين است كه در قانون اساسي اين كشور اشاره‌اي به مالكيت بر قره‌باغ نشده است. در هر حال، آخرين پيش‌نويس توافق صلحي كه در مارس ۲۰۲۵ نهايي شده، هم‌اكنون روي ميز مذاكرات قرار دارد و بايد ديد آيا روسيه و اروپايي‌ها ابتكار عملي براي پيشبرد اين توافق به خرج خواهند داد يا خير. قهرمانپور در پاسخ به ديگر سوال «اعتماد» مبني بر ارزيابي رويكرد ايران در منطقه قفقاز جنوبي با حضور رقبايي چون تركيه و روسيه و چين، گفت: در مورد فعاليت و بازيگري ايران در قفقاز بايد توجه داشته باشيم كه موضع و منافع ما در اين حوزه صرفا محدود به مساله كريدور زنگزور نمي‌شود و به واقع با دغدغه‌هاي جدي در اين منطقه مواجه هستيم. به باور قهرمانپور، حضور اسراييل و امريكا در منطقه، تلاش‌هاي فرانسه و همچنين منافع روسيه كه گاهي در تقابل با منافع ايران قرار مي‌گيرد ازجمله دغدغه‌هاي جدي تهران است؛ بالاخص آنكه مشخص است مواضع روس‌ها درباره كريدور زنگزور تقريبا به مواضع آذربايجان نزديك است. اين كارشناس مسائل سياست خارجي در ادامه به «اعتماد» گفت: روس‌ها مي‌خواهند از طريق احداث اين كريدور تحريم‌هاي اتحاديه اروپا عليه خودشان را دور بزنند. در حال حاضر، گرجستان و تركيه مهم‌ترين نقش را در دور زدن تحريم‌ها ايفا مي‌كنند و با احداث اين كريدور، طبيعتا آذربايجان نيز نقش مهمي در اين مساله خواهد داشت. بنابراين، در اين حوزه ايران با روسيه اختلاف منافع دارد. قهرمانپور در ادامه خاطرنشان كرد: از طرفي، مساله روسيه و عدم اعتماد اين كشور به ارمنستان است. مسكو هراس دارد ايروان از اين كشور فاصله گرفته و به اروپا متمايل شود. به باور قهرمانپور، تحولات داخلي گرجستان گزاره مهم ديگري است كه بايد لحاظ شود. حزب روياي گرجستان كه به روسيه گرايش پيدا كرده قدرت را در دست دارد و تمايل خود را براي نزديكي بيشتر به روسيه اعلام كرده است. لذا مسائل ايران در قفقاز جنوبي گسترده است. بر اين اساس، سفر اخير آقاي پزشكيان به اين منطقه از اهميت ويژه‌اي برخوردار است. اين سفر مي‌تواند نقش ايران در معادلات پيچيده قفقاز جنوبي را تقويت كند. اين تحليلگر مسائل بين‌الملل در پاسخ به ديگر سوال «اعتماد» در باب تشريح شرايط همكاري‌هاي ترانزيتي باكو و تهران و بالاخص كريدور شمال-جنوب گفت: آذربايجان تلاش مي‌كند روابط نزديك خود با ايران، روسيه و همزمان تركيه را حفظ كند. البته بايد اشاره كرد كه ارمنستان نيز تقريبا در سال‌هاي اخير، مشخصا در دوره نخست‌وزيري نيكول پاشينيان، تمايل دارد از سياست خارجي مشابه آذربايجان پيروي كند كه از آن تحت عنوان سياست «چندبرداري» ياد مي‌كنند. به باور قهرمانپور، حال در جايي مانند آسياي مركزي، كشورها به دليل جايگاهي كه دارند و از لحاظ سطح قدرت ضعيف هستند، از همين رو ترجيح مي‌دهند كه روابط خارجي متنوعي و به اصطلاح چندبرداري داشته باشند. آذربايجان هم از اين قاعده مستثني نيست. يعني هم تلاش مي‌كند تا در پروژه كريدور بين‌المللي شمال-جنوب كه از چابهار به آستارا و سپس روسيه امتداد مي‌يابد، نقش‌آفريني كند و همزمان به دنبال ايفاي نقش محوري در انتقال انرژي به اروپا است. اين بازيگر در عين حال، روي پروژه كريدور مياني از چين به آسياي مركزي، قفقاز و سپس اروپا نيز سرمايه‌گذاري كرده است. قهرمانپور در ادامه به «اعتماد» گفت: به اين ترتيب، به نظر مي‌رسد آذربايجان سياست چندبرداري را در دستور كار قرار داده است. از طرفي، ايران نيز جزو كشورهايي است كه باكو تمايل ندارد با اين بازيگر وارد تنش شود. بنابراين تلاش مي‌كند هم با ايران و همزمان با تركيه روابط مناسبي داشته باشد، اما حفظ اين توازن كار آساني نيست و گاهي منجر به تنش خواهد شد. قهرمانپور در ادامه در اين مورد كه آيا سفر اخير آقاي پزشكيان مي‌تواند پروژه مهم كريدور شمال-جنوب را در شرايطي كه به نظر مي‌رسد مسكوت مانده، به حركت درآورد يا خير، گفت: در اين زمينه، اصلي‌ترين مانع در مسير اين پروژه روسيه است. اگرچه مسكو مدعي است كه عدم تكميل خط آهن آستارا-شت بزرگ‌ترين چالش است و حتي اخيرا نيز توافق‌هايي در اين زمينه امضا شده، اما واقعيت آن است كه ناتواني مالي روسيه و عدم اعتماد ساير بازيگران به اين كشور، مهم‌ترين موانع به شمار مي‌روند.
به باور قهرمانپور، در پروژه كريدور شمال-جنوب، روسيه و هند بيشترين منافع را دارند و به تبع آن، كشورهايي مانند ايران يا آذربايجان نيز انتظار دارند اين دو قدرت نقش پررنگ‌تري ايفا كنند. با اين حال، بايد ديد آيا سفر اخير تغييري در انگيزه‌هاي روسيه ايجاد خواهد كرد يا خير.
اين تحليلگر مسائل بين‌الملل در ادامه گفت‌وگويش با «اعتماد» خاطرنشان كرد: واقعيت اين است كه روسيه با وجود داشتن پروژه‌هاي متعدد در آسيا، اروپا، قفقاز و آسياي مركزي، از توان مالي قابل‌توجهي برخوردار نيست. اگرچه در عرصه ديپلماتيك و رسانه‌اي همواره بر علاقه خود بر ايجاد و توسعه كريدور شمال-جنوب تاكيد مي‌كند، اما در عمل، به دليل محدوديت‌هاي اقتصادي، قادر به سرمايه‌گذاري جدي در اين مسير نيست. قهرمانپور در پاسخ به ديگر سوال «اعتماد» در اين باب كه ايران با توسل به چه اهرم و ابتكار عمل‌هايي مي‌تواند جايگاه و موقعيت خود را در حوزه قفقاز جنوبي تقويت كند، گفت: به باور من، ايران در اين منطقه از اهرم‌هاي متعددي برخوردار است؛ به شرط آنكه رويكردش نسبت به قفقاز از حالت سلبي و نفي بازيگري ديگران، به سمت همكاري‌هاي مشترك تغيير يابد. به باور قهرمانپور، واقعيت اين است كه مساله قفقاز جنوبي، قره‌باغ با بخشي از مسائل داخلي ايران و به نوعي با سياست هويت رسمي گره خورده است. از طرفي، همجواري قوميتي آذربايجان با بخش شمال غربي ايران مسائل و نگراني‌هايي را ايجاد كرده است و باعث شده سياست‌گذاري درباره مساله آذربايجان سختي‌هاي خاص خود را داشته باشد و بخشي از نيروهاي سياسي داخلي احساس مي‌كنند كه سياست‌گذاري درباره روابط خارجي و بالاخص با آذربايجان بايد دراختيار آنها باشد و تصور مي‌كنند كه بايد به نوعي به واسطه تبليغات عليه آذربايجان اين سياست را دراختيار بگيرند. اين كارشناس مسائل سياست خارجي در ادامه به «اعتماد» گفت: واقعيت اين است كه بايد از اين روايت‌هاي هويتي و تنش‌هاي قومي كه ميان آذربايجان، ارمنستان، روسيه و گرجستان است عبور كنيم و همكاري ايجابي را در پيش‌گيريم. قهرمانپور همچنين تاكيد كرد كه در اين راستا، طرح همكاري موسوم به «۳+۳» -شامل ايران، روسيه، تركيه، آذربايجان، ارمنستان و گرجستان- مي‌تواند بستر مناسبي براي توسعه همكاري‌ها باشد؛ به ويژه اكنون كه حزب روياي گرجستان قدرت را دراختيار گرفته و به نزديكي بيشتر با روسيه متمايل است، از همين روفرصت خوبي است كه پس از پايان بحران قره‌باغ، تحركاتي براي حل مساله دو شهر گرجستان يعني «اوستياي جنوبي» و «آبخازيا» انجام شود. اين تحليلگر مسائل سياست خارجي در ادامه گفت‌وگويش با «اعتماد» خاطرنشان كرد: در مجموع، اين گزاره‌ها مي‌تواند قفقاز جنوبي را به سمت تقويت صلح و ثبات سوق دهد. از طرفي، ارمنستان نيز تمايل دارد از درگيري و شرايط دشوار هويتي كه به واسطه منازعه قره‌باغ شكل گرفته رهايي يابد. آقاي پاشينيان اعلام كرده كه ديگر تمايلي ندارد خود را در دام مقوله‌هاي هويتي گرفتار كند. لذا به نظر مي‌رسد شرايط مهيا است و ايران نيز مي‌تواند در اين حوزه نقشي مثبت مبتني بر همكاري با روسيه و تركيه و ديگر كشورهاي منطقه ايفا كند. در غير اين صورت، اين فرصت‌ها ممكن است از دست بروند؛ به ويژه آنكه كشورهاي اروپايي و ايالات‌متحده علاقه زيادي به سرمايه‌گذاري و حضور فعال در اين منطقه دارند. اگر ايران نتواند از اين فرصت بهره‌برداري كند و چنين فرصتي از دست برود، چه بسا ايران نتواند نفوذ خود را در اين حوزه تقويت كند.